2025 Dünya Sağlık Günü, kadınların ve bebeklerin hayatta kalmasına dikkat çekecek.
2025 Dünya Sağlık Günü, küresel sağlık açısından kritik bir anda dayanışma çağrısında bulunarak kadınların ve bebeklerin hayatta kalmasına dikkat çekecek
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2025 Dünya Sağlık Günü’nün temasını “Sağlıklı başlangıçlar, umutlu gelecekler” olarak resmen duyurdu. Tema kapsamında anne ve yenidoğan sağlığının ve hayatta kalmasının iyileştirilmesine odaklanılacak.
Dünya Sağlık Günü, Dünya Sağlık Örgütünün 1948’deki kuruluş yıldönümü olan 7 Nisan 2025′ de tüm dünyada kutlanıyor. Her yıl, tüm dünyadaki insanların ilgilendiği belirli bir sağlık konusuna dikkat çekiliyor.
DSÖ Anne, Yenidoğan, Çocuk ve Ergen Sağlığı ve Yaşlanma Direktörü Dr. Anshu Banerjee; “Bu kampanyanın odak noktası, ülkelerin kaybedilen ilerlemeyi geri kazanmalarına yardımcı olmayı ve küresel olarak kadınların ve bebeklerin sağlığını iyileştirecek yeni araştırmaları ve kanıtları sergilemeyi amaçlayan kritik bir anda geliyor” dedi.
“İnsani yardıma yapılan geri çekilmeler milyonlarca kişi için kritik bir yaşam hattını tehlikeye atarken, aynı zamanda küresel sağlık için desteği ve iş birliğini artırma ve hayat kurtarıcı bakıma acil ihtiyaç duyanlara umut verme fırsatı olacak” dedi.
Her kadının ve bebeğin hayatta kalmasına ve gelişmesine yardımcı oluyoruz
En son tahminlere göre, her yıl yaklaşık 300.000 kadın hamilelik veya doğum nedeniyle hayatını kaybediyor; 2 milyondan fazla bebek hayatlarının ilk ayında ölüyor ve yaklaşık 2 milyonu da ölü doğuyor. Bu, her 7 saniyede yaklaşık 1 önlenebilir ölüm anlamına geliyor; bu kayıplar, dünya çapında milyonlarca aileye muazzam bir üzüntü ve kalp ağrısı getiriyor.
Anne ve yenidoğan ölümleri tüm bölgelerde meydana gelse de büyük çoğunluğu en yoksul ülkelerde ve çatışma ve diğer krizlerle karşı karşıya olanlardadır. Sağlık tesisleri kapandığında, tesisler saldırıya uğradığında, erişim yolları engellendiğinde veya kaynaklar kesintiye uğradığında, sağlık hizmetlerine düzenli erişime ihtiyaç duyan hamile kadınlar ve bebekler ciddi, genellikle yaşamı tehdit eden risklerle karşı karşıya kalır.
Mevcut eğilimlere göre, 5 ülkeden 4’ü Birleşmiş Milletlerin 2030 yılına kadar anne sağkalımını iyileştirmeye yönelik küresel hedeflerini karşılamaktan uzak; 3’te 1’i yenidoğan ölümlerini azaltma hedeflerini karşılayamayacak. Mevcut fon kısıtlamaları, kritik sağlık hizmetleri sağlayan birçok programın hamile ve emziren kadınlara ve çocuklara odaklanan önemli tıbbi araştırmalarla birlikte durmasıyla ilerlemeyi daha da tehlikeye atabilir.
2026’ya kadar sürecek olan bu yılki kampanya, hükümetleri, bağışçıları ve sağlık topluluğunu, genel bakım kalitesini iyileştirme çabalarının bir parçası olarak kanıtlanmış, yüksek etkili müdahalelere yatırım yapmaya teşvik edecek. Bunlara, komplikasyonları tespit etmek için gebelikle ilgili hizmetler ve hayat kurtarıcı acil obstetrikler (anne ve yenidoğan ölümlerinin büyük çoğunluğunun doğum sırasında veya hemen sonrasında gerçekleştiğini belirterek) ve küçük ve erken doğan bebekler için özel bakım dahildir. Erken doğumla ilgili komplikasyonlar artık dünya çapında 5 yaş altı çocukların önde gelen ölüm nedenidir.
DSÖ ayrıca sağlık sistemlerinin anne ve yenidoğan sağlığını etkileyen birçok temel sağlık sorununu ele alması için gelişen ihtiyacı vurgulayacaktır. Bunlara yalnızca doğrudan obstetrik komplikasyonlar değil, aynı zamanda ruh sağlığı koşulları, yetersiz beslenme (az ve aşırı beslenme ve beslenme eksiklikleri dahil) ve artan bulaşıcı olmayan hastalık yükü de dahildir.
Kadınları dinlemek ve aileleri desteklemek
Hayat kurtarma eylemlerinin ötesine geçerek, kampanya kadınların uzun vadeli sağlık ve refahına daha fazla küresel ilgi gösterilmesini teşvik edecektir. Bu, ücretli doğum izni ve diğer kritik istihdam korumaları ve hayati aile planlaması hizmetlerine erişim gibi sağlıklarını ve haklarını koruyan yasa ve politikaları savunmayı içerir.
DSÖ Cinsel ve Üreme Sağlığı ve Araştırmaları Direktörü Dr. Pascale Allotey; “Kadınların doğumdan sağ çıkmaları yeterli değil, aynı zamanda sağlıklı bir şekilde hayatlarının tadını çıkarabilmeleri de gerekiyor” diyor. “Her yerdeki kadınların ve kızların, endişelerini dinleyen ve ihtiyaçlarını karşılayan, aynı zamanda doğurganlıklarını planlayabilmelerini, geleceklerini kontrol edebilmelerini ve sağlıklarını koruyabilmelerini sağlayan sağlık hizmeti sağlayıcılarına erişmeleri gerekiyor.”
Hamile kadınlar ve yenidoğanlar için iklim değişikliğinin özel risklerini ele almak için de çabalara ihtiyaç var; çünkü kanıtlar, daha yüksek sıcaklıklarla erken doğum, ölü doğum, hipertansiyon, gebelik diyabeti ve bebek ölümleri arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor.
Bir yatırım, bir maliyet değil
Düşük ve orta gelirli ülkelerde, anne ve yenidoğan sağlığına yatırılan her 1 ABD dolarının yaklaşık 9 ila 20 ABD doları getiri sağladığı tahmin edilmektedir. Kanıtlar, anne ve yenidoğan sağlığına yapılan harcamaların ekonomik kalkınmaya ve daha mutlu, daha sağlıklı toplumlara yol açtığını göstermektedir.
Dünya Sağlık Örgütü dünya çapında aşağıdakiler de dahil olmak üzere temel anne ve yenidoğan sağlığı programlarını desteklemektedir:
Hayat kurtarıcı acil obstetrik ve yenidoğan bakım ünitelerine, aile planlamasına ve diğer kritik hizmetlere erişimi genişletmek için çalışan Her Kadın, Her Yenidoğan Her Yerde girişimi aracılığıyla 55 ülkeye yoğun destek;
Gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde anne ve yenidoğan sağlığının çeşitli yönleriyle ilgili rehberlik. Bu yılın ilerleyen zamanlarında, klinisyenlerin dünyadaki anne ölümlerinin önde gelen nedenlerinden biri olan doğum sonrası kanamayı ve gebelikte bulaşıcı olmayan hastalıkları yönetmelerine yardımcı olmak için yeni öneriler yayınlanacaktır;
Yüksek riskli grupların geride bırakılmamasını sağlamanın kritik önem taşıdığı salgın dönemleri de dahil olmak üzere, hamile kadınlar ve yenidoğanlar için klinik bakım seçeneklerini iyileştirmeye yönelik araştırmalar;
Suriye ve Sudan’da milyonlarca kadının ve bebeğin hayat kurtarıcı tıbbi taramalardan, aşılardan ve tedavilerden mahrum kalacağı mobil klinikler ve sağlık ocakları gibi insani acil durumlarda doğum ve yenidoğan bakımının sağlanması.
Gebe kadınlara ve bebeklere temel bakım sağlayan sağlık çalışanlarına destek, örneğin sağlık sistemleri içinde ebelerin hayati rolünün eğitim, akreditasyon ve ilgili rehberlik yoluyla güçlendirilmesine yönelik çabalar.
Kaynak: DSÖ Merkezi, Cenevre, 25 Şubat 2025
