DSÖ, yeni aşı geliştirme için en önemli öncelikler olarak 17 patojeni belirledi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’ nün yeni bir araştırmasında, yeni aşı geliştirme çalışmalarının öncelikli konuları arasında düzenli olarak hastalığa neden olan 17 bakteri, virüs ve parazit yer alıyor.

Çalışma, bölgesel ve küresel sağlık etkilerine göre Endemik Patojenleri sistematik olarak önceliklendirmeye yönelik ilk küresel çabadır.

HIV, sıtma ve tüberküloz gibi her yıl toplamda yaklaşık 2,5 milyon ölüme neden olan üç hastalık da dahil olmak üzere aşı araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) için uzun süredir devam eden öncelikleri yeniden teyit ediyor .

Ayrıca, özellikle düşük gelirli ülkelerde, romatizmal kalp hastalıklarından kaynaklanan 280.000 ölüme neden olan ve ciddi enfeksiyonlara yol açan Grup A streptokok gibi patojenlere de dikkat çekiliyor.

Bir diğer yeni öncelik ise 2019 yılında 790.000 ölümle ilişkilendirilen ve düşük gelirli ülkelerde kan enfeksiyonu (sepsis) nedeniyle gerçekleşen yenidoğan ölümlerinin yüzde 40’ından sorumlu olan Klebsiella pneumoniae adlı bakteri.

Kâr değil, ihtiyaçlara odaklanın

Yeni çalışma, herkesin, her yerde ciddi hastalıklara karşı koruma sağlayan aşılardan yararlanabilmesini sağlama hedefini destekliyor.

Aşı araştırmaları alanında çalışan DSÖ’den Dr. Mateusz Hasso-Agopsowicz, aşı geliştirmede ticari getirilerden bölgesel ve küresel sağlık ihtiyaçlarına odaklanmayı amaçladıklarını söyledi.

Geçmişte Aşı Ar-Ge’sinin genellikle karlılıktan etkilendiğini açıkladı. Sonuç olarak, düşük gelirli bölgeleri ciddi şekilde etkileyen hastalıklara çok az ilgi gösterildi.

Polonya’dan konuşan uzman, “Bunun, yeni aşıların ticari karlılık perspektifinden gerçek sağlık yüküne odaklanmayı değiştirdiğimiz kritik bir değişimi temsil ettiğini umuyoruz, böylece yeni aşı araştırma ve geliştirmesi sadece ticari fırsatlar tarafından değil, sağlık yükü tarafından yönlendirilir” dedi.

Uzmanlardan tavsiyeler

Çalışmayı yürütmek için DSÖ, uluslararası ve bölgesel uzmanlara aşı Ar-Ge’sinde patojenlere öncelik verirken neyin önemli olduğunu düşündüklerini sordu. Kriterler arasında ölümler, hastalık ve sosyoekonomik etki veya antimikrobiyal direnç yer aldı.

Dr. Hasso-Agopsowicz, “Patojen epidemiyolojisi konusunda uzmanlığı olan uzmanlara, klinisyenlere, çocuk doktorlarına, aşı uzmanlarına, DSÖ’nün tüm bölgelerinden sorduk, böylece ürettiğimiz listenin ve sonuçların dünya çapındaki çeşitli nüfusların ihtiyaçlarını gerçekten yansıttığından emin olduk” dedi.

Bu tercihlerin analizi, her patojene ilişkin bölgesel verilerle birleştirildiğinde, DSÖ’nün küresel ölçekte altı bölgesinin her biri için ilk 10 öncelikli patojen ortaya çıktı.

Daha sonra bölgesel listeler birleştirilerek küresel liste oluşturuldu ve yeni aşıların acilen ihtiyaç duyulduğu 17 öncelikli endemik patojen belirlendi.

Aşı araştırma ve geliştirmesini ilerletmek için DSÖ, her patojeni aşı geliştirme aşamasına ve etkili aşı oluşturmada karşılaşılan teknik zorluklara göre kategorilere ayırmıştır.

Dr. Hasso-Agopsowicz, çalışmanın fon sağlayıcılar, araştırmacılar ve aşı geliştiricileri de dahil olmak üzere gelecekteki aşı Ar-Ge yatırımlarına rehberlik etmesinin beklendiğini, ancak aynı zamanda “bu aşıların bağışıklama programlarına dahil edilip edilmeyeceğine karar verebilecekleri” için politika yapıcıların da bunu yapmasının beklendiğini söyledi.

Kaynak: BM Haberleri, New York, 6 Kasım 2024