Gazze’de “Ateşkes ve Sağlık Hizmetleri” BM Kuruluşlarınca değerlendirildi.
BM Genel Sekreteri’nin Lübnan Gezisi
Cenevre’deki Birleşmiş Milletler Bilgi Hizmetleri Direktörü Alessandra Vellucci, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres’in 16 Ocak 2025 tarihinde Lübnan’ın Beyrut kentine geldiğini söyledi. Varışta Lübnan Dışişleri Bakanı Vekili Dr. Abdullah Bou Habib tarafından karşılandı.
Genel Sekreter Guterres 17 Ocak 2025 tarihinde, Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Barış Gücü’nü (UNIFIL) ziyaret etmek ve çok zorlu koşullarda görev yapan BM barış güçlerinin cesareti ve kararlılığından dolayı şükranlarını sunmak üzere Güney Lübnan’daki Nakura’daydı.
Genel Sekreter, sahada bulunduğu süre boyunca, geçen yıl İsrail güçleri tarafından vurulan UNIFIL’in sorumluluğundaki çeşitli yerleri ziyaret etti. Ayrılmadan önce, misyonun liderliğine hitap edecek ve açıklamaları kamuoyuyla paylaşılacaktı.
Genel Sekreter’in 17 Ocak akşamı Beyrut’a dönüşünde, Lübnan’daki BM Özel Koordinatörü Jeanine Hennis-Plasschaert ve UNIFIL Kuvvet Komutanı General Aroldo Lázaro ile birlikte, Lübnan’ın geçici Başbakanı Necip Mikati tarafından verilen bir çalışma yemeğine katılması bekleniyordu.
18 Ocak 2025 Cumartesi günü, Genel Sekreter’in Beyrut’ta tam gün geçirmesi ve burada Cumhurbaşkanı Joseph Aoun, Başbakan Adayı Nawaf Salam ve Parlamento Sözcüsü Nabih Berri ile görüşmesi bekleniyor. Genel Sekreter’in cumartesi öğleden sonra geç saatlerde bir basın toplantısı düzenlemesi bekleniyor. 19 Ocak 2025 Pazar günü de New York’a dönecek ve pazartesi günü Orta Doğu ile ilgili Güvenlik Konseyi toplantısında bulunacaktır.
DSÖ’nün İşgal Altındaki Filistin Topraklarındaki Sağlık Durumuna İlişkin Güncel Açıklamaları
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) İşgal Altındaki Filistin Toprakları Temsilcisi Dr. Rik Peeperkorn, 17 Ocak 2025 tarihinde Cenevre’de düzenlenen basın toplantısında; Yaklaşan ateşkesin uzun zamandır duyduğu en iyi haber olduğunu söyledi. DSÖ, Gazze’de ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılmasını güvence altına almak için yapılan anlaşmanın duyurulmasını memnuniyetle karşıladı. Tüm tarafların anlaşmayı tam olarak uygulama ve çok ihtiyaç duyulan kalıcı barış için çalışma taahhütlerine saygı göstermelerini umduğunu belirtti.
DSÖ, Gazze’deki sağlık sistemini ve insanları desteklemeye hazır. Operasyonlarını ölçeklendirmeyi, acil ihtiyaçları karşılamak ve erken iyileşme çabalarını desteklemek için kritik malzemeleri ve kaynakları seferber etmeyi planlıyor. Gazze genelinde yardım ulaştırmanın önündeki önemli güvenlik ve siyasi engellerin kaldırılması kritik önem taşıyor. DSÖ’nün Gazze’ye ve Gazze genelinde yardım akışını hızlandırmak için hızlı ve engelsiz erişime ihtiyacı olduğunu ifade etti.
Sağlık sistemini yeniden canlandırma çabaları Filistin Sağlık Bakanlığı tarafından yönlendirilecektir. Sağlık sektörü de dahil olmak üzere her şeyi yeniden canlandırmak için Filistin yönetiminin çözüm önerilerine ihtiyaç var. Bağışçılar ve küresel topluluk, hızlı ve etkili yanıtları desteklemek için esnek fon sağlamalıdır. Birleşmiş Milletler ve ortaklar bunu tek başlarına yapamazdı. Kritik özel tedarik zincirlerinin yeniden canlandırılması ve temel malların Gazze’ye girmesine izin verilmesi gerekiyordu.
Ateşkesin aşamalı olarak uygulanmasıyla birlikte, gıda, su ve tıbbi malzemelerin yanı sıra temel sağlık hizmetlerinin de dağıtımının genişletilmesi gerekiyor. DSÖ, mevcut sağlık tesislerine entegre olmak ve acil sağlık ihtiyaçlarını karşılamak ve yeni erişilebilir alanlara hizmet vermek için geçici prefabrik klinikler sipariş etmiştir. Travma ve acil bakımın restorasyonu ve genişletilmesi devam edecektir. Kapsamlı temel sağlık hizmetlerinin yanı sıra rehabilitasyon, anne-çocuk ve üreme sağlığı ve ruh sağlığı hizmetlerinin genişletilmesine odaklanılması gerekiyor.
Gazze’deki birçok sağlık çalışanı geçici barınaklarda çalışıyor. Orijinal işlerine geri dönebilmeleri gerekiyor. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)’nün buna izin vermek için daha fazla uzmanlaşmış bakım ekibi sağlamayı umuyoruz.
Ayrıca tüm olası rotalar üzerinden tedarik zincirlerini ölçeklendirmek için çalışacaktır. Sağlık malzemelerinin yeterli bir şekilde teslim edilmesi gerekiyor.
DSÖ, çocuk hastaları için olanlar da dahil olmak üzere, Gazze’nin kuzeyi ve güneyindeki mevcut hastane yataklarını artırmak ve modern diyaliz makineleri gibi ekipmanları teslim etmek için çalışıyor. Su, elektrik ve atık yönetim sistemlerinin restore edilmesi gerekiyor. Toplulukların salgın hastalıklardan korunması; salgın yönetimini desteklemek için gözetim sistemlerinin yeniden etkinleştirilmesi gerekiyor. Tüm bunların gerçekleşmesi için sürdürülebilir bir barış sürecinin başlaması gerekiyor.
DSÖ önümüzdeki aylarda tıbbi tahliyeleri genişletmeyi umuyor. Tıbbi tahliyeler inanılmaz derecede yavaş kaldı. En az 12.000 hasta Gazze dışında özel bakım ve tedaviye ihtiyaç duyuyor. Doğu Kudüs ve Batı Şeria’ya geleneksel sevk yolunun açılması ve Mısır ve Ürdün’e geçişlerin açılması gerekiyordu.
27 Kasım ile 24 Aralık 2024 tarihleri arasında yapılan tahliye taleplerinden 1.200 hastanın yalnızca 29’u yurtdışına tıbbi tahliye onaylandı. Bu 1.200 hastanın 405’i çocuktu ve yalnızca 10’unun refakatçilerle seyahat etmesi onaylandı; 99’unun refakatçisiz seyahat etmesi onaylanmıştı, bu da seyahat edemeyecekleri anlamına geliyordu. Bu arada, 148 çocuğun talebi reddedildi ve 148’i onay bekliyordu. DSÖ, İsrail yetkililerinin şimdi bu talepleri yeniden değerlendireceğini umuyor.
Batı Şeria’da artan yerleşimci şiddeti, kontrol noktalarının sürekli kapatılması, keyfi engellemeler, sağlık çalışanlarının gözaltına alınması ve tüm kasaba ve toplulukların kapatılması sağlık tesislerine erişimi engelliyor. Batı Şeria’daki 52 hastanenin hepsi en azından kısmen çalışıyordu ve 22 kısmen erişilebilir hastane vardı. Bu hastaneler, işlevsellik kısıtlamalarının üç temel nedeninin personel, ekipman ve malzeme eksikliği olduğunu ve erişilebilirlik kısıtlamalarının üç temel nedeninin güvensizlik, finansal engeller ve diğer fiziksel engeller olduğunu bildirdi.
Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu’ndan (UNICEF) James Elder, sorulara yanıt olarak The Lancet’te yayınlanan hakemli bir raporda Filistin Sağlık Bakanlığı’nın bildirdiği ölü sayısının 15.000’den fazla çocuğun öldürüldüğünü bildiren rapordan daha fazla olduğunu söyledi. Bu, 14 ay boyunca her gün yaklaşık 35 çocuk anlamına geliyordu. Bu yıl her gün yaklaşık 10 çocuk öldürülmüştü.
Ateşkesin tüm aşamalarının gerçekleşmesi gerekiyor. Hipotermi ve yetersiz beslenmeden kaynaklanan ölümler görüyorduk. İnsanlar kesinlikle dip noktadaydı. Sayın Elder, insanların öldürmenin durmasından memnun olduklarını söylediklerini ancak çadırlarda yaşadıklarını ve geriye hiçbir şey kalmadığını söyledi. Yetkililerin, çok eksik olan yardımların ulaştırılabilmesini sağlamak için elverişli bir ortam yaratmaları gerekiyordu.
Refah Geçişi kapandığından beri tıbbi tahliyelerde %90’lık bir azalma olmuştu. Kamu ve özel savunuculuklara rağmen bu korkunç bir azalmadır. Bombalamalardan ve saldırılardan kurtulan binlerce çocuk o zamandan beri yaralarından dolayı öldüler ve çok daha fazla çocuk şu anda hastanelerde yardım bekliyor.
Dr. Peeperkorn, Filistin Sağlık Bakanlığı’nın Gazze‘de yaklaşık 46.000 kişinin öldüğünü ve 110.000’e yakın kişinin yaralandığını bildirdiğini söyledi. The Lancet’teki çalışmada, ölü sayısının aslında 70.000’e yakın olduğu belirtildi. Ayrıca saldırılardan kronik hastalığı olup sağlık hizmetlerine erişemeyen on binlerce dolaylı ölüm de yaşandı. Ölümlerin neredeyse üçte biri çocuktu. Bunun üstüne, 30.000 hastanın ömür boyu rehabilitasyona ve yardımcı teknolojiye ihtiyacı olacaktır. Medivac’a ihtiyaç duyan 12.000 hastanın dörtte birinden fazlasının çocuk olduğu tahmin ediliyor.
Ateşkes süreci 19 Ocak 2025 Pazar günü başlayacak ve Birleşmiş Milletler ve ortakları önümüzdeki haftalarda günde 500 ila 600 yardım kamyonu teslim etmeyi planlıyorlar, bu da geçmiş dönemlere göre büyük bir artış olacak. Dr. Peeperkorn, yardım teslimatlarının engelsiz ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini umduğunu ifade etti. Ateşkesi müzakere eden herkes bu konuya odaklanıyor.
Mısır’da ve diğer rotalarda Gazze’ye gitmeyi bekleyen binlerce yardım kamyonu var. Siyasi irade olsaydı ve rotalar açılırsa, yardım teslimatları hızla yapılabilir ve günde 600 kamyondan teslimatlar mümkün olabilir. Gazze’deki güvenlik sorunlarının ele alınması gerekiyor ve bu konuda çalışmalar devam ediyor.
DSÖ’nün 2025 için kendi operasyonel müdahale planı vardır. Planı hızlandırmak için daha esnek fonlara ihtiyaç duyulmaktadır. Şu anda Gazze’ye yardım akışı yavaştı. Bunun değişmesi gerekiyor. Küresel topluluğun hızlı, etkili müdahaleleri mümkün kılmak ve rehabilitasyon çabalarını hızla genişletmek için fon sağlaması gerekiyor.
DSÖ, ateşkes anlaşmasının uygulanacağını varsayıyor. Planlandığı gibi uygulanmazsa tamamen yıkıcı olacağı aşikardır. Uzun süren kriz ateşkes olmadan çözülemez. Filistin liderliğindeki yeniden yapılanma çabalarının başlamasını sağlamak, İsrail de dahil olmak üzere tüm Devletlerin ortak sorumluluğundadır.
Sözleşmeler hazırlanmış olup, DSÖ’nün sağlık hizmetlerinin kapasitesini güçlendirecek prefabrik hastaneleri teslim etmesi için 6 hafta ile 2 ay arasında bir zamana ihtiyacı vardır. Hastalar Gazze’de ihtiyaç duydukları tedaviyi alamadıkları için tıbbi tahliyeler inanılmaz derecede acildir. Rafah geçişinin kapatılmasından önce yaklaşık 4.700 hasta tahliye edilmişti. O zamandan beri sadece 480 hasta tahliye edilebildi. Doğu Kudüs ve Batı Şeria’ya geleneksel sevk yollarının da yeniden sağlanması gerekiyor. Ateşkes süreci bunu yapmak için en iyi fırsattrı.
Dr. Peeperkorn, ateşkes sürecinin Gazze’ye geri dönen sağlık çalışanlarını teşvik edeceğini umduğunu belirtti. İyileşme birkaç yıl sürecektir. İsrail ve küresel toplum, rehabilitasyonu kolaylaştırmaktan sorumludur.
Cenevre’deki Birleşmiş Milletler Bilgi Hizmetleri Direktörü Alessandra Vellucci, Birleşmiş Milletler Gazze Kıdemli İnsani ve Yeniden Yapılanma Koordinatörü Sigrid Kaag‘ın bu hafta başında Tel Aviv, Kudüs ve Ramallah’ta olduğunu ve önümüzdeki birkaç gün için hazırlıkları koordine etmeye çalıştığını söyledi. Birleşmiş Milletler Orta Doğu Barış Süreci Özel Koordinatör Yardımcısı Muhannad Hadi de aynı konuyu Kahire’de görüşmüştür.
Birleşmiş Milletler yalnızca sahadaki koşulların izin verdiği ölçüde teslimat yapabilecektir. Ateşkes anlaşmasının uygulanmasını ve insani yardımın sürdürülebilir teslimatının artırılmasını desteklemeye kararlıyız.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi’nden (OHCHR) Ravina Shamdasani, ateşkesin 19 Ocak 2025 Pazar günü yürürlüğe girmesi planlansa da dün gece de dahil olmak üzere yoğun bombardımanlar gördüğümüzü söyledi. Filistin Sağlık Bakanlığı, 15 ve 16 Ocak’ta en az 81 Filistinlinin öldürüldüğünü bildirmişti. OHCHR, çatışmanın tüm taraflarını ateşkes anlaşmasını iyi niyetle uygulamak için ellerinden gelen her şeyi yapmaya çağırdı.
Kaynak: BM, DSÖ, UNICEF vb. Kuruluşların Basın Açıklamaları, Cenevre, 17 Ocak 2025
